Кыргыз Республикасындагы илим. Цифралар жана фактылар
Басылмалардын датасы: 10.11.2024
Кыргызстандын Илим күнү Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2002-жылдын 14-январындагы токтому менен аныкталган жана жыл сайын ноябрда белгиленет.
Кыргыз илиминин калыптанышы, согуш мезгилиндеги бардык кыйынчылыктарга карабастан, 1943-жылы башталган жана СССР Илимдер академиясынын Кыргыз филиалы уюштурулган. 1954-жылдын декабрында Фрунзе шаарында, филиалдын базасында Кыргыз ССРинин Илимдер Академиясы түзүлгөн. Академиянын илимий кызматкерлеринин ошол мезгилдеги саны 203 адамды түзгөн, алардын 12 илимдин доктору, ал эми 83 - илимдин кандидаты.
1993-жылы Кыргыз Республикасынын Илимдер Академиясына жогорку мамлекеттик илимий мекеме статусун берүү менен Кыргыз Республикасынын Улуттук Илимдер Академиясы болуп кайра түзүлгөн.
2023 - жылы академияда илимий ишмердикти 1 222 адам ишке ашырып, алардын ичинен 131 илимдин докторлору жана 255 адам илимдин кандидаттары болушкан. Кызматкерлердин жалпы санынын 54% аялдар түздү.
Илимий изилдөөлөргө жана иштеп чыгууларга мамлекеттик бюджеттин чыгашалары 2023-жылы 926 млн.сомду түздү жана 2019-жылга салыштырмалуу 48% өскөн.
2023–жылы республикада 69 илимий уюм, анын ичинен жогорку билим берүү секторунун үлүшүнө 35% жана академиялык сектор уюмуна 33% туура келди.
2023-жылы аткарылган илимий-техникалык иштердин жалпы көлөмүндө, алардын эң көп саны (64% жакын) академиялык сектордун уюмдарына туура келди.
2023-жылы илимий изилдөөлөрдү жана иштеп чыгууларды аткарган адистердин саны, жогорку кесиптик окуу жайлардын илимий-педагогикалык кызматкерлерин кошкондо, 8 миңге ашык адамды түзгөн.
Илимий изилдөөлөрдү жана иштеп чыгууларды аткарган кызматкерлердин жалпы санынын 75% жакынын изилдөөчү-адистер түзөт, алардын 38% илимдин докторлору жана кандидаттары. Мында алардын гендердик катышы жалпысынан 62% жакынын түзүү менен аялдардын пайдасына түзүлөт.
Республиканын экономикасынын ар кайсы тармактарынын адистерине билим берүү деңгээлин, жогорку кесиптик билим берүүнүн базасында илимий жана педагогикалык квалификациясын жогорулатуу мүмкүнчүлүгүн аспирантура жана докторантура берет.
Аспиранттардын саны 2023-жылы 2,5 миң адамды түздү, алардын эң чоң үлүшү илимдин медициналык (21%), педагогикалык (17%), экономикалык (10%) жана юридикалык (8%) тармагына туура келди. Докторанттардын саны 457 адам. Аспиранттардын жалпы санындагы аялдардын үлүшү 62% жакынды, ал эми докторантт аялдардын үлүшү алардын жалпы санынын 54% түздү.
2023-жылы илимдин тармактары боюнча аспиранттарды бүтүрүп чыгаруу
(жыйынтыкка карата пайыз менен)
2023-жылы 605 аспиранттар бүтүрүлүп чыгарылган. Алардын эң көп үлүшү медициналык (18%), педагогикалык (17%), экономикалык (11%) жана техникалык (9%) илимдин тармактарына туура келди.
________________________________________________________________________________
Социалдык статистика бөлүмү e-mail: j.rahmanova@stat.kg e-mail: social-nsc@mail.ru тел.+996(312) 664042
Пайдалануучулар расмий статистиканын маалыматтарын жана тиешелүү метамаалыматтарды пайдаланууда алардын булагына шилтеме берүүгө милдеттүү (“Расмий статистика жөнүндө” Кыргыз Республикасынын Мыйзамынын 30-беренеси)
